Menu główne
Przedstawiamy poniżej historię i kierunki działania naszego klubu.
Niestety, nie ma już wśród nas wielu, którzy pamiętają jak to było... Opieramy się głównie na szczątkowej dokumentacji, jaka się zachowała, a w mniejszym stopniu na wspomnieniach naszych nestorów.
Jeśli wiesz coś więcej, masz coś do dodania, to prosimy o kontakt.
Polski Czerwony Krzyż w Pszowie -
Niewiele informacji udało się zdobyć na temat powstania i funkcjonowania tej humanitarnej organizacji w Pszowie. Na razie parę luźnych faktów, uzyskanych z oficjalnych źródeł.
Kiedy w 1919 roku w Polsce tworzono Polski Czerwony Krzyż, Górny Śląsk znajdował się w granicach państwa niemieckiego. W połowie 1919 roku powstał Komisariat PCK na Niemcy, obejmujący opieką również górnośląskich Polaków, mieszkańców byłego zaboru pruskiego. Był to czas Powstań Śląskich, więc wszelkie działania Polaków napotykały trudności za strony niemieckiej. Mimo to w Rybniku powstała również delegatura PCK, obejmująca ówczesny powiat.
* -
Po plebiscytach, na polskim Śląsku.
Nieco później, już w wolnej Polsce na terenie powiatu rybnickiego zaczęły się też tworzyć koła terenowe. W Pszowie Koło Terenowe PCK powstało w 1932 roku.* Wcześniej powstało w Wodzisławiu (1922), Czerwionce (1926), Knurowie (1928) i w Żorach (1931). W 1937 roku działało już 10 kół, a pszowskie liczyło 208 członków.*
Ze sprawozdania powiatowego PCK z 9.02.1939 r. wynika, że prezesem koła w Pszowie był Hardt.*
7 czerwca 1939 r. z okazji 20-
* -
** -
Młodzież PCK w Pszowie /okres międzywojenny/.
Pierwsze szkolne koła PCK zaczął tworzyć już w 1921 roku.
"Na szczególne podkreślenie zasługuje Koło Młodzieży PCK w Pszowie, którego opiekunem w latach 1927 -
W 1936 roku działalność Koła lustrował przedstawiciel Komisji Okręgowej Kół Młodzieżowych PCK -
W okresie okupacji sztandar przechowywał Henryk Kabut, a 19.3.1969 r. przekazany został do ZP PCK w Wodzisławiu.*
* -
Twarze PCK w Pszowie do 1939 r.
Na szczególne podkreślenie zasługuje praca działaczy:
Izydor Michalski, Hardt, Eberhard Lamża, Alojzy Ciupa, Małgorzata Fojcik, Józef Gomolec, Elżbieta Gertruda Klon, Ignacy Krakowczyk, Karol Michałek, Emil Szymiczek, Wojciech Rusek.*
* -
II wojna światowa a PCK.
Niestety, o tym okresie mamy najmniej informacji dotyczących PCK w Pszowie.
Na terenach okupowanych PCK był jedną z nielicznych organizacji, które teoretycznie działały legalnie. Z nazwy pozostał jednak Czerwony Krzyż. Ponieważ Niemcom na Śląsku PCK kojarzył się z organizacją zaangażowaną politycznie (czasy plebiscytu i powstań), zdelegalizował jego działanie.
"Po wkroczeniu wojsk niemieckich do Rybnika zlikwidowano Oddział i Koła PCK, a majątek ich konfiskowano".*
* -
PCK w Polsce Ludowej.
Z wielokrotnie cytowanej już wyżej książki wiemy, że już w marcu 1946 roku Koło PCK w Pszowie było jednym z 12 działających kół na terenie powiatu rybnickiego. Ponieważ bardzo prężnie rozwijały się też koła szkolne, możemy przypuszczać, że już wtedy PCK wróciło również do pszowskiej młodzieży.
Ponieważ z zakładów pracy wymieniono tylko kop. "Marcel" i Rybnickie Zjednoczenie Przemysłu Węglowego, prawdopodobnie wtedy jeszcze nie reaktywowano koła zakładowego na kopalni "Anna".
W 1947 r. Koło PCK w Pszowie jest wymieniane wśród najaktywniejszych, zaś wyróżnianym zasłużonym działaczem jest Wojciech Rusek.
W 1950 roku w Kole Terenowym w Pszowie odbył się kurs ratowniczo-
Fotografia z archiwum pana Norberta Lorenza
PCK pod Zarządem Powiatowym w Wodzisławiu Śląskim (do 1969 r.).
Zarząd Powiatowy PCK w Wodzisławiu Śl. ukonstytuował się 13 maja 1955 r., w konsekwencji utworzenia powiatu wodzisławskiego. Wśród działających wtedy kół wymienia się: Koło Terenowe Pszów oraz zakładowe PRG Pszów, kopalnia "Anna".
W 1961 r. odbyła sie w Pszowie pierwsza akcja krwiodawcza. W tym też roku "zostaje nawiązana współpraca z Węgierskim Czerwonym Krzyżem przy kopalni węgla w miejscowości Petófibanya. W tym samym czasie nastąpił wyjazd drużyny sanitarnej z Pszowa i aktywu powiatu na Węgry. Uczestnicy wycieczki zatrzymali się w Bratysławie, gdzie byli podejmowani przez Czeski Czerwony Krzyż".*
"Ważnym wydarzeniem w życiu organizacji było odsłonięcie sztandaru powiatowego w Pszowie dnia 15 maja 1963 r".*
Koła zakładowe przy kopalniach wymieniane są z działalności opiekuńczej, koncentrującej się głównie na udzielaniu pomocy pracownikom swoich zakładów, rencistom i chorym aktywistom PCK. Wśród nich znajduje się również koło przy kop. „Anna”.
W 1968 r. na VI Powiatowym Zjeździe Delegatów członkiem Zarządu Powiatowego PCK został m. in. Walenty Pieczka, ówczesny prezes koła zakładowego przy kop. „Anna”.
* -
Pionierzy honorowego krwiodawstwa z „Anny”.
Od 1958 r., z inicjatywy Polskiego Czerwonego Krzyża rozpoczął się w Polsce systematyczny i planowy rozwój krwiodawstwa honorowego. Wczesniej funkcjonowało już krwiodawstwo płatne i rodzinne.
"W 1961 r. zostaje zorganizowana pierwsza w województwie katowickim akcja masowego krwiodawstwa przy kop. „Anna” w Pszowie. Górnicy, którzy oddali krew, byli pierwszymi spośród załóg kopalń w naszym województwie".* Krew oddały wtedy 72 osoby.
Latem 1962 r. grupa społeczników i krwiodawców z KWK „Anna” w Pszowie zainicjowała działalność klubu Honorowych Dawców Krwi na swojej kopalni. Pionierami tworzącymi ten Klub byli: Walenty Pieczka, Ewald Blinda, Jan Gawron, Irena Kokot, dyrektor Paweł Bielica, ? Sikorski, Aleksander Wichtowski, Jan Rybus, Ryszard Wawrzyńczak, Krystyna Binek, Józef Grobosz, Józef Hojka, Eugeniusz (?) Kabut. Z ramienia PCK klub tworzyła Wanda Kiwic.
Chociaż czerwonokrzyska idea krwiodawstwa honorowego rozwijała się w Polsce dopiero od 4 lat, wielu z nich miało już wtedy oddane swoje „honorowe litry”,. Niekwestionowanym pionierem tego ruchu w powiecie wodzisławskim był Aleksander Wichtowski (ur. w 1937 r.), długoletni lider Klubu. Wielu z nich już niestety nie żyje, być może jednak jest wśród nas jeszcze wielu innych wielkich, często niedocenionych bohaterów tamtych dni...
Przez pierwsze dwudziestolecie działalność klubu HDK przy kopalni „Anna” była w dużej mierze inspirowana przez działaczy zakładowej placówki ORMO, którzy zajmowali się organizacją akcji, pozyskiwaniem nowych krwiodawców. Motorem napędowym przez lwią część tego okresu był właśnie Aleksander Wichtowski, który jako jednoosobowy, nieformalny zarząd organizował akcje krwiodawcze.
* -
20 lat minęło...
Po ponad 20 latach od założenia klubu, z początkiem 1984 r. z inicjatywy Jana Rybusa, szefa zakładowej jednostki Obrony Cywilnej, powstał nowy Zarząd Klubu, którego przewodniczącym został Ryszard Wawrzyńczak, zastępcami Adam Porwoł i Aleksander Wichtowski. Dało to początek „nowej erze”: zaczęto gromadzić dokumentację, zakładać nowe kartoteki, wymieniać legitymacje dawcy krwi na klubowe i wyszukiwać zasłużonych, niedocenionych dotychczas krwiodawców, organizować dla nich wyróżnienia i odznaczenia. Kolejnymi prowadzącymi klub byli Adam Porwoł (1985÷1989), Jerzy Lisiecki (1989÷1998), Eugeniusz Kurasz (1999) i ponownie Adam Porwoł (od 2000).
W 1987 r. w restauracji "Diana" w Pszowie klub świętował swój "srebrny" jubileusz. tej okazji wydano m.in. jubileuszowe proporczyki.
Klub w okresie swej działalności miał lepsze i gorsze dni. Dynamika działań klubu zależała od osób mu przewodniczących oraz w różnym stopniu angażujących się w klubowe działania. Akcje krwiodawcze były początkowo organizowane głównie „na ratunek”, potem regularnie 4 razy w roku. W połowie lat 90-
40 lat minęło...
W 2000 roku nowy zarząd klubu zdecydował o dynamicznym otwarciu klubu, nieformalnej przemianie klubu zakładowego w miejski, z czasem nawet o jeszcze szerszym zasięgu. Ponieważ był w tym czasie jedynym czynnie działającym klubem w powiecie wodzisławskim, miejsce w nim mogli znaleźć byli członkowie nieistniejących już klubów, ale także krwiodawcy indywidualni. Szeroko pojęta działalność przysporzyła mu nowych członków i nadal zachęca do wstępowania w jego szeregi. Klub się odmładza i ponieważ zapisuje się do niego również coraz więcej pań -
W 2002 r. w ciągu roku organizowało się już ponad 20 akcji.
W 2002 r., przy głównym udziale prezesa klubu, założono przy obecnym Zespole Szkół Ponadgimnazjalnych w Pszowie młodzieżowy klubu HDK PCK „Wampirek”, który teraz działa samodzielnie.
Jesinią 2002 r. klub świętował jubileusz 40-
Klub rozszerza swoją działalność o nowe obszary: charytatywne, promocyjne, integracyjne, szkoleniowe, sportowe i rekreacyjne. Już w 2002 r. zaczęto też organizować pierwsze akcje w ościennych miejscowościach (Radoszowy, Radlin-
W 2003 r. prezes klubu zostaje odznaczony w Pałacu Prezydenckim w Warszawie Złotym Krzyżem Zasługi, co wzmocniło notowania klubu jako organizacji pozarządowej w mieście i w powiecie. W 2004 r. prezes A. Porwoł został wyróżniony odznaką "Zasłużony dla Rozwoju Miasta Pszów".
Ponieważ w Kole Zakładowym PCK przy KWK "Anna" od lat poza klubem krwiodawstwa nie odbywała się żadna inna inicjatywa, w 2005 r. klub oficjalnie przejął działalność czerwonokrzyską na kopalni (15.06.2005 r.). Od tego czasu jako podstawowa jednostka PCK zrzesza nie tylko krwiodawców, ale także członków PCK nie będących krwiodawcami. Działaczem w klubie jest m.in. Weronika Kałuża -
Zorganizowano kilka "Majówek Wampirów", kursy I pomocy PCK, Pszowskie Rajdy Samochodowe HDK (zasięg krajowy). Wspólorganizuje się radlińskie EKO-
W 2007 podczas Dni Promocji Zdrowia klub obchodzi jubileusz 45-
Niestety, z powodu powolnego procesu likwidacji KWK "Anna" wypowiedziano nam lokal na kopalni.
50 lat minęło...
W 2012 roku świętowaliśmy już złoty jubileusz działalności klubu. Po uroczystej Mszy Św. w Bazylice NNMP w Pszowie uczestnicy uroczystości przemaszerowali do Miejskiego Osrodka Kultury na akademię jubileuszową. Razem z naszym uczestniczyło 14 pocztów sztandarowych i zaszczyciło nas swą obecością wielu zacnych gości. Klub został wyróżniony Odznaką Honorową PCK II stopnia oraz odznaką "Zasłużony dla Rozwoju Miasta Pszów". Klub po raz pierwszy wystąpił ze sztandarem Koła PCK, odnalezionym po ponad 20 latach.
Nie da się dziś dokładnie zliczyć wszystkich osób, które zasłużyły się w jakimkolwiek stopniu dla naszego klubu, przez który przewinęło się sporo ponad 1000 dawców. Wielu z nich zaprzestało aktywności z różnych bardziej lub mniej formalnych powodów, wielu już odeszło na wieczny spoczynek. Nie jesteśmy w stanie podliczyć całej krwi, jaką oddali członkowie klubu. Pewne dane postaramy się przedstawić na innych kartach tej strony. Należy się im wdzięczność i szacunek za każdą pozyskaną i oddaną kroplę krwi dla ratowania zdrowia i życia innych oraz za inną klubową działalność na rzecz drugiego człowieka.
Główne kierunki działania klubu.
Kluby Honorowych Dawców Krwi PCK są jednostkami podstawowymi Polskiego Krzyża. Nasz klub od 2005r. przejął działalność Koła Zakładowego PCK przy KWK "Anna", tworząc jeden zarząd.
Krwiodawstwo.
W programie działania naszego klubu priorytetowe miejsce zajmuje organizowanie akcji honorowego krwiodawstwa. Inne zadania realizujemy w miarę naszych możliwości. To zadanie dynamicznie realizujemy, współpracując często z partnerami, zwłaszcza z Ochotniczymi Strażami Pożarnymi, siecią ITM Muszkieterzy, parafiami, innymi organizacjami. Ilość pozyskanej krwi w organizowanych przez klub akcjach stale wzrastała, osiągając szczyt w 2010 roku: prawie 900 litrów w ok. 2000 donacjach i pozyskując ponad 200 nowych dawców krwi. Organizuje się obecnie ponad 40 akcji w roku (szczyt w 2010 -
Działalność charytatywna.
Drugą ważną płaszczyzną aktywności klubu jest działalność charytatywna. W jej ramach organizujemy wśród krwiodawców zbiórki czekolad. W ten sposób od 2002 do połowy 2014 roku, ponad 20 tysięcy (!) czekolad od Honorowych Dawców Krwi trafiło do dzieci szczególnej troski w naszym powiecie. Krwiodawcy dzielą się więc z innymi nie tylko swoją krwią, ale są otwarci na wszelkie humanitarne gesty. W ramach działalności charytatywnej klub współpracuje przede wsztstkim z Sekcją Dzieci Niepełnosprawnych przy Towarzystwie Przyjaciół Pszowa i świetlicą "Gniazdo". Więcej na ten temat na stronie o działalności charytatywnej.
Promocja.
Swe działania stale poszerzamy o różnorodność form propagowania idei czerwonokrzyskich w różnych środowiskach, co w konsekwencji prowadzi do pozyskiwania nowych, bezinteresownych dawców i działaczy, wspomagających służbę krwi.
W 2002r. założono przy obecnym Zespole Szkół Ponadgimnazjalnych w Pszowie młodzieżowy klubu HDK PCK „Wampirek”, który teraz działa samodzielnie.
Osiągnięcia i działalność promocyjna klubu znana jest nie tylko w naszym województwie, ale nawet w kraju, poprzez różne inicjatywy, z których szczególnie wymienić należy organizowane od 2003 roku Pszowskie Rajdy Samochodowe Honorowych Dawców Krwi o Puchar Dyrektora RCKiK w Raciborzu. Są one fantastyczną zabawą dla krwiodawców z różnych stron Polski, zarazem promującą nasz region, uczącą historii i geografii naszej "małej ojczyzny", promującą bezpieczeństwo drogowe i zasady udzielania I pomocy przedmedycznej.
Promujemy ruch HDK, ale także miasto, powiat i województwo, uczestnicząc -
Współdziałamy w organizowaniu takich imprez jak Dni Promocji Zdrowia, EKO-
W 2005 roku nasze miasto miało zaszczyt gościć rodziny krwiodawców z różnych stron województwa na pielgrzymce do sanktuarium Matki Bożej Uśmiechniętej. W Bazylice została odprawiona w intencji krwiodawców uroczysta Msza Święta, a następnie pielgrzymi uczestniczyli w Drodze Krzyżowej na Pszowskiej Kalwarii.
Promujemy zdrowie i zdrowy styl życia, współorganizując i uczestnicząc w Dniach Promocji Zdrowia, pomagając w przeprowadzaniu czerwonokrzyskich olimpiad promocji zdrowego stylu życia (dawniejsze "Eskulapiady") oraz promując te wartości podczas organizowanych imprez.
Działalność w strukturach Ruchu HDK i PCK.
Działacze klubu od lat angażują się w prace Rad HDK PCK oraz działają aktywnie w strukturach Polskiego Czerwonego Krzyża. Przez wiele lat pełnili ważne i odpowiedzialne funkcje w strukturach Okręgowej Rady Honorowego Krwiodawstwa PCK w Katowicach (Jerzy Lisiecki, Adam Porwoł), a następnie Śląskiej Okręgowej Rady Honorowego Krwiodawstwa PCK (Adam Porwoł), aż do rozwiązania struktur HDK przez Śląski Zarząd Okręgowy PCK. Nadal kontynuujemy działalność w Rejonowej Radzie HDK PCK w Wodzisławiu Śląskim.
W strukturach PCK największą aktywnością wykazał się delegat województwa Ślaskiego Jerzy Porwoł, działający w Komisji Statutowej przy ZG PCK (2009÷2011), pełniąc jednocześnie funkcję prezesa Zarządu Rejonowego PCK w Wodzisławiu Śl. Poza tym w strkturach rejonowych działało i działa kilka innych członków klubu.
W rejonie funkcję instruktora I pomocy PCK pełni Weronika Kałuża.
Działalność integracyjna.
Integracja prowadzona jest w kilku kierunkach: wewnątrz klubu, współpraca z innymi klubami, z innymi organizacjami oraz ze służbą krwi. Organizowane są uroczyste spotkania (np. z okazji Dni HDK w Polsce), jak również imprezy integracyjne o charakterze sportowym, rekreacyjnym, rozrywkowym. Więcej o nich w zakładce "Nie samą krwią żyjemy.
Uczestniczymy też w inicjatywach tego typu organizowanych przez inne kluby HDK PCK. Wymienić tu należy przede wszystkim zawody pływackie w Czerwionce i Świętochłowicach, zawody wędkarskie i warcaby w Bełku, siatkówkę plażową w Palowicach, zorganizowane w Rybniku przez klub z Raciborza zawody w strzelaniu z broni myśliwskiej, a także pikniki RCKiK z okazji Światowego Dnia Krwiodawcy w Szymocicach, turnieje tenisa stołowego w Nędzy, turnieje piłkarskie w Rydułtowach i w Niedobczycach oraz współorganizowane z pszowskim sztabem WOŚP. Nie sposób też nie wspomnieć o uczestnictwie w inicjatywach ogólnopolskich, jak pielgrzymki HDK na Jasną Górę i do Łagiewnik, Marsze Pokoju do Oświęcimia i Brzezinki, rajdy samochodowe w Sławie. Uczestniczymy też w uroczystościach innych klubów z okazji ich jubileuszy oraz świąt HDK i PCK.
Odznaczenia i wyróżnienia.
Za swe zasługi klub i jego działacze zostali wyróżnieni wysokimi odznaczeniami państwowymi, czerwonokrzyskimi i samorządowymi. Klub otrzymał m.in. Odznakę Honorową PCK III (2007 r.) II stopnia (2012), Zasłużony HDK I stopnia (2007), Złotą Odznakę za Załugi dla Województwa Śląskiego (2007), odznakę Zasłużony w Rozwoju Miasta Pszów (2012).
Do 2014 roku włącznie, naszych działaczy odznaczono: Krzyżem Kawalerskim Orderu Odrodzenia Polski (1), Złotym (16), Srebrnym (9) i Brązowym (16) Krzyżem Zasługi. Trzech uhonorowano Kryształowym Sercem, a Odznaką Honorową PCK wyróżniono: 1 raz I stopniem, 3 razy II stopniem, 13 razy III oraz 19 razy IV stopniem. Odznaki i tytuł honorowy "Zasłużony dla Zdrowia Narodu" otrzymało 4 członków klubu, a "HDK -
Zarówno klub jak i zasłużeni jego działacze otrzymali wiele wyróżnień, pamiątkowych medali jubileuszowych i okolicznościowych, wyróżnień od innych klubów i organizacji, Kapituły Pomocnej Dłoni, dyplomów Zarządu Głównego i Okręgowego PCK, Śląskiej Okręgowej Rady Honorowego Krwiodawstwa, listów gratulacyjnych, podziękowań, itp.